Grapperhaus kondigt urgente maatregelen en verdiepend onderzoek naar Werken Onder Dekmantel bij de politie aan

Vandaag heeft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) de openbare conclusies van het rapport van de commissie Brouwer naar de Tweede Kamer gestuurd.

Deze commissie heeft de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de werkwijze van het team Werken Onder Dekmantel (WOD) van de Landelijke Eenheid van de politie. In het bijzonder deed de commissie onderzoek naar de suïcide van een van de medewerkers van dit team. Het rapport is voor de minister aanleiding om direct maatregelen te treffen om de bescherming en veiligheid van medewerkers in dit team beter te waarborgen. De korpschef heeft aangegeven dit ook te gaan doen en de conclusies en aanbevelingen van het rapport te omarmen. Daarnaast kondigt de minister een verdiepend vervolgonderzoek aan om de toekomstige werkwijze van Werken Onder Dekmantel te voorzien van een passend stelsel van waarborgen. De commissie die hiermee aan de slag gaat zal ook de uitvoering in de praktijk gaan waarborgen.

Gebrek aan professionaliteit, sturing en toezicht

Het rapport laat een schrijnend gebrek aan professionaliteit, rapportage, sturing en toezicht zien. Daarnaast constateert de commissie dat er een relatie is tussen het overlijden van de infiltrant en zijn werk. De commissie noemt dit een harde, maar onvermijdelijke conclusie. Grapperhaus: “Allereerst wil ik mijn oprechte medeleven betuigen aan de nabestaanden en collega’s van deze medewerker. Ik wens hen sterkte bij de verwerking van dit verschrikkelijke verlies. De bevindingen en conclusies van het onderzoek van de commissie zijn ontluisterend. Voor de nabestaanden moet dit ook weer een enorme schok zijn.”

De commissie Brouwer stelt vast dat de professionaliteit van de organisatie als geheel ernstig te wensen overlaat. Er is te weinig aandacht voor de risico’s van heimelijk werken en voor het mentale welzijn van de medewerkers. Daarnaast concludeert de commissie dat het huidige systeem binnen en buiten het team WOD onvoldoende waarborgen bevat voor het welzijn van infiltranten. De commissie stelt dat het team WOD veel successen bereikt, maar dat deze afhankelijk zijn van de persoonlijke kwaliteiten van individuele medewerkers en niet voortkomen uit de professionaliteit van de gehele organisatie. De politiemensen die met grote toewijding dit moeilijke en belangrijke werk doen, verdienen beter.

“Het rapport maakt duidelijk dat meerdere waarschuwingen en signalen dat het mentaal niet goed ging met de WOD-medewerker beperkt zijn opgepakt waardoor niet of onvoldoende is ingegrepen. De korpschef en ik vinden dat niet acceptabel en dit mag nooit meer gebeuren. We nemen dan ook direct maatregelen om de veiligheid en het welzijn van de medewerkers die dit moeilijke werk doen snel beter te beschermen”, aldus de bewindsman. Voor deze maatregelen is 3 miljoen euro vrijgemaakt.

Maatregelen

Er moet direct meer aandacht komen voor het geestelijk welzijn bij de medewerkers van het team WOD. De personeelszorg wordt dan ook verstevigd met bijvoorbeeld psychologen en andere deskundigen die gevraagd en ongevraagd advies geven over het mentale welzijn van medewerkers. Ook worden teams kleiner gemaakt. In afwachting van een vastgestelde nieuwe werkwijze worden richtinggevende beslissingen in lopende trajecten vanaf nu altijd getoetst door strategisch leidinggevenden. Ook de landelijke WOD-officieren van Justitie worden hierbij betrokken.

Alle lopende heimelijke trajecten worden opnieuw doorgelicht op de organisatorische, juridische en ethische condities. Op die manier moet bepaald worden of deze trajecten op een verantwoorde manier doorgang kunnen vinden.

Om bijvoorbeeld de aansturing en begeleiding van infiltranten beter vast te leggen worden er protocollen opgesteld voor de werkwijze van het team WOD. Zo komen professionele standaarden en verantwoordelijkheden duidelijk vast te liggen. Hiervoor wordt ook gebruikt gemaakt van externe expertise. Medewerkers moeten altijd ergens terecht kunnen met hun zorgen, klachten en (vermoedens van) misstanden. Daar wordt invulling aan gegeven waarbij de noodzakelijke geheimhouding en afscherming van het heimelijk werken in acht worden genomen.

Vervolgonderzoek

De commissie Brouwer toont aan dat het huidige systeem binnen en buiten de WOD niet voldoende waarborgen bevat. Verdiepend onderzoek is noodzakelijk om nadere versterking van juridische, organisatorische en ethische waarborgen goed in te richten. Daarom is er nu het voornemen om een stevig vervolg op dit onderzoek te doen met een nieuwe onderzoekscommissie. Deze commissie zal zich aantal dingen richten: onderzoek naar welke waarborgen nodig zijn voor het Werken Onder Dekmantel, advies geven over de toekomstige inrichting van de werkwijze rondom Werken Onder Dekmantel en de waarborgen die daarbij passen. Denk daarbij aan de meerwaarde van bredere en doorlopende toetsing door de Centrale Toetsingscommissie. Daarnaast houdt de commissie in de gaten of de aanbevelingen van de commissie Brouwer met voldoende slagkracht worden opgepakt. Grapperhaus: “Ik heb Winnie Sorgdrager gevraagd om deze belangrijke commissie te gaan leiden. Met haar heb ik afgesproken dat ze op zeer korte termijn van start gaat. Ik heb veel vertrouwen in haar als beoogd voorzitter en in dit vervolgonderzoek. Dit onderzoek is nodig omdat Werken Onder Dekmantel ontzettend belangrijk is in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en de aanpak van ondermijning. Vanwege dat belang gaat deze vervolgcommissie onderzoeken hoe we het Werken Onder Dekmantel goed moeten organiseren met alle waarborgen die daarbij horen”.